هویتی آشنا در دل کویر

فاطمه دانش یزدی نوشت: هم‌زمانی خوانش متن این کتیبه با جشن ثبت جهانی آیین مهرگان هست، مهرگانی که در این کتیبه از آن نام برده شده است.

به جرات می‌توان گفت که این کتیبه کوفی که متنی فارسی با این مضمون دارد در نوع خود منحصربه‌فرد است.

فاطمه دانش یزدی در یادداشتی در خصوص خوانش متن این کتیبه گفت: یزد تماماً رمز و راز است که هرروز با کشف ناگفته‌های آن، هویتی آشنا را در دل کویر رقم می‌زند. شاید به جرئت می‌توان گفت بازخوانی کتیبه‌ای به خط کوفی و زبان فارسی یکی از اولین‌های یزد را در تارک میراث جهانی پرافتخارتر ساخته است و آنچه آن را پررنگ‌تر ساخته نام مهرگان در کتیبه فوق است که این روزها مردم جهان به احترام این نام، آن را جشن گرفته و افتخاری دیگر برای ایران و تاجیکستان را در صفحه میراث جهانی ثبت کرده است.

اما آنچه بهانه‌ای برای این یادداشت شد، خانه‌ای با معماری منحصربه‌فرد ایلخانی در مجاورت دولت خانه اتابک؛ قطب‌الدین اسفهسالار ابی منصور، مزین به نام حسینیان است که ایوان شمالی رفیع از نوع گهواره‌ای و ارتفاعی در حدود ۱۵ متری آن نام خانه طاق بلندها را نیز برای خود ثبت کرده است.

ایوان بلند این خانه در سال ۱۳۷۶-۱۳۷۷ مورد بازسازی و مرمت قرار گرفته است. قدیم‌ترین بخش خانه در ضلع شمال و شمال غرب واقع‌شده است. بخش اعظم مصالح به‌کاررفته در بنا خشت و گل است.

در ضلع شرقی خانه حسینیان کتیبه‌ای به صورت نقاشی به رنگ اخرا بر زمینه لاجورد دور تا دور آن دیده می‌شود که نقش شمسه ای با طرح “گرفت و گیر” در وسط آن خودنمایی می‌کند.

هیچ‌یک از منابع تاریخی و یا پژوهش‌های اخیر به این کتیبه اشاره‌ای نداشته و برای اولین بار تیم کارشناسان واحد تحقیقات و کنترل عوامل بیولوژیک آسیب‌رسان به بناهای تاریخی پایگاه میراث جهانی یزد در سال ۱۳۸۴ آن را کشف کرده و تیم مرمت آثار آن را برداشت و شروع به بازخوانی کردند.

پژوهش صورت گرفته بر روی این اثر، پایان‌نامه در مقطع کارشناسی ارشد با “عنوان راهبرد، نگاهداشت، مرمت و احیاء کتیبه کوفی و دیوار نگاره خانه حسینیان شهر یزد” توسط مجید علومی در سال ۸۸ صورت گرفت و با کتیبه‌ای منحصربه‌فرد کوفی روبرو شدیم که مرحوم عبدالله قوچانی فضای زیر تزئینات را بازخوانی کرد «با تو مباد غم هرگز مباد» و این کشفی در تاریخ ایران بود که کتیبه‌ای به زبان فارسی در این خانه نوشته شده است، چراکه تنها مشابه آن توسط تیم باستان شناسان ایتالیایی در کاخ سلطان مسعود غزنوی در افغانستان کشف شده بود.

باهمت کارگاه کوفی نگاران فراشاه و مدیرکل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی استان یزد، این کتیبه توسط خانم استاد زهرا رشیدی برداشت و بازخوانی شد «… فرخنده باد سال و مه و روزگار تو، نوروز و مهرگان و خزان و بهار تو…. با تو مباد غم هرگز مباد… جمالی از نو سزای تو باد] آب جای دشمن[… جاودان با کام و یار و دوام…» و این خبر افتخاری برای میراث جهانی یزد است افتخاری که نام فرهنگ مسالمت‌آمیز ایرانی ـ اسلامی را به ارمغان دارد.

امید که با تثبیت و مرمت این کتیبه فاخر، در دسترس علاقه‌مندان و پژوهشگران قرار گیرد که قطعاً همت بالای وزارت متبوع را در حفظ پاسداشت این اثر ارزشمند می‌طلبد.

انتهای پیام/