موزه‌های یزد، آیینه تمام نمای فرهنگ و تاریخ مردم یزد
حرف تاریخ و تمدن که باشد هیچ‌چیز به‌اندازه موزه‌ها نمی‌تواند تاریخ، تمدن و قدمت یک شهر یا کشور را نشان دهد بااین‌حال این مکان مهم باید ارزش و اهمیتش در بین مردم نهادینه‌شده باشد که اخیراً این اتفاق در یزد در حال رقم خوردن است.
گرچه شهرهایی مانند یزد بخشی از تاریخ و فرهنگ کشور را به نمایش می‌گذارند اما حرف تاریخ و تمدن که باشد هیچ‌چیز به‌اندازه موزه‌ها نمی‌تواند تاریخ، تمدن و قدمت یک کشور را نشان دهد بااین‌حال این مکان مهم باید ارزش و اهمیتش در بین مردم نهادینه‌شده باشد که متأسفانه هنوز این اتفاق در ایران و به‌تبع آن در شهر میراث جهانی یزد رخ نداده است.
کمتر کسی است در میان یک خانواده ایرانی که وقتی برای گذراندن اوقات فراغت خود تصمیم می‌گیرند، موزه‌ها را انتخاب کند و این مبحث نیاز به بررسی دارد، در آستانه روز جهانی موزه‌ها، گفتگویی با الهه خاکباز الوندیان رئیس گروه موزه‌های اداره‌کل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی استان یزد انجام‌شده است.
استان یزد چه تعداد موزه دارد و به چه صورت اداره می‌شود؟
اکنون ۳۴ موزه فعال در استان یزد وجود دارد که ۶ موزه خصوصی، ۱۸ مورد تحت نظارت دستگاه‌های دولتی و ۱۰ موزه نیز تحت نظارت اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی یزد اداره می‌شود.
از این ۳۴ موزه، ۲۰ موزه تخصصی و ۱۴ موزه نیز موزه‌های مردم‌شناسی، کار و پیشه و مباحث ملموسی هستند که مردم با آن سروکار دارند.
میزان بازدید از موزه‌های استان رو چگونه ارزیابی می‌کنید و چه اقداماتی برای استقبال مردم در این زمینه انجام‌گرفته است؟
طی سالیان گذشته میزان بازدید از موزه‌ها اندک بود چراکه مردم موزه‌ها را نمی‌شناختند و جزو سبد گردشگری خود قرار نمی‌دادند، اما اکنون نزدیک به سه سال است که هرسال تبلیغات گسترده‌ای به مناسبت‌های مختلف از جمله روز جهانی موزه‌ها و هفته گردشگری در ۲۸ اردیبهشت‌ماه انجام شد و با برقراری ارتباط با شورای شهر و شهرداری با نصب بنر و پوسترهایی در سطح شهر رایگان بودن موزه‌ها را در آن روز اعلام کردیم.
همچنین در ایام نوروز و برای موزه‌ها تبلیغات گسترده‌ای با استفاده از نقشه‌های تخصصی، بروشورهای اختصاصی و راهنمایان آموزش‌دیده در بناها و اماکن تاریخی پرتردد مانند باغ دولت‌آباد مردم به سمت بازدید از موزه‌ها هدایت می‌شوند.
نوروز امسال در اتوبوس گردشگری که به‌صورت رایگان برای بازدید شهروندان و مسافران از اماکن تاریخی و گردشگری یزد ترتیب داده شده بود، راهنمایان گردشگری از مردم می‌خواستند در مسیرشان از موزه‌ها نیز بازدید داشته باشند و با ارتباطی که بین مردم و این راهنمایان برقرار می‌شد، بیش از ۷۰ تا ۸۰ درصد شهروندان بازدیدی از موزه‌ها داشتند و از این موضوع اعلام رضایت کرده بودند.
در نوروز امسال شاهد رشد گسترده‌ای از بازدید موزه‌های استان یزد بودیم و این افزایش نسبت به سال گذشته بالغ‌بر ۵۰ تا ۶۰ درصد بود؛ این در حالی بود که در همین مدت میزان اقامت در مراکز اقامتی نسبت به سال گذشته کاهش یافته بود.
پربازدیدترین موزه‌های یزد در نوروز امسال کدام بودند؟
موزه خودروهای کلاسیک و موزه نور و روشنایی از پربازدیدترین موزه‌های امسال یزد بودند.
روند بازدید از موزه‌های استان را در ادامه چگونه می‌بینید؟
افزایش بالای بازدید از موزه‌های استان در نوروز امسال نشان داد که ما در حال رسیدن به آن نقطه قدرت و قوتی که بایستی شهروندان موزه‌ها و اماکن تاریخی را لمس و درک کنند، هستیم.
سال گذشته شعار روز جهانی موزه‌ها، قدرت موزه‌ها در دیدگاه‌های مختلف از جمله جامعه‌شناسی، خلاقیت و فناوری دیجیتال بود و به نظر در شهر یزد در زمینه قدرت موزه‌ها در بحث جامعه بسیار خوب کار شد و سعی کردیم این شعار را عملی کنیم و آمار نوروز ۱۴۰۲ این موضوع را هم از نظر کیفی و هم کمی نشان داد.
در واقع ما تازه راهمان را پیدا و مسئولان شهری را درگیر این ماجرا کردیم، وقتی می‌توانیم در زمینه موزه‌ها جامعه‌سازی کنیم و مردم و شهروندان را متوجه آن کنیم که مسئولان شهر ما متوجه شده باشند، بعد از پنج سال فعالیت شبانه‌روزی این اتفاق رقم خورد.
مسئولان ارشد استان از جمله استاندار یزد به حوزه موزه‌ها وارد شده است و در شورای گردشگری استان که هر یکشنبه برگزار می‌شود و فعالان در حوزه‌های مختلف گردشگری به بحث و تبادل‌نظر می‌پردازند، بحث موزه‌ها مطرح شد و مسئولان ارشد نیز متوجه این موضوع شدند که چه موزه‌های جالبی در استان یزد وجود دارند که حتی گردشگران خارجی برای بازدید از آن‌وقت می‌گیرند و شهروندان یزدی از آن بی‌اطلاع‌اند، ضمن اینکه بی‌مهری‌های مالی و اعتباری در حق این موزه‌ها شده است.
آیا منابع و اعتبارات مالی در نظر گرفته‌شده برای موزه‌ها کافی است؟
بیماری منحوس کرونا موضوعی بود که همه‌چیز از جمله موزه‌ها را نیز درگیر خود کرد و چه آسیب‌هایی به این مجموعه‌های فرهنگی و تاریخی زد، به‌گونه‌ای که هنوز موزه‌داران پس از آن نتوانسته‌اند کمر راست کنند، با این حال با عشق تمام موزه‌ها را نگه داشتند و تنها چیزی که توانست آن‌ها را با این درآمد پایین ثابت‌قدم نگه دارد، همین عشق به فرهنگ و تمدن این شهر و کشور بود.
جدا از مبحث کرونا، منابع و اعتبارات مالی که برای موزه‌ها در نظر گرفته می‌شود، تنها اعتبارات ملی است و از وزارتخانه باید منتظر باشیم که بودجه و اعتباری به نام یک موزه در نظر گرفته و ارسال شود.
بر اساس اینکه بالغ‌بر ۹۰۰ موزه در کشور وجود دارد، این آمار بالا از موزه‌ها نشان می‌دهد که اعتباری که وزارتخانه برای موزه‌های استان در نظر می‌گیرد، نمی‌تواند نیازهای این مجموعه‌ها را تأمین کند.
در واقع بزرگ‌ترین مشکل در حوزه موزه‌ها تخصیص اعتبارات مالی در حد انگشت‌شمار و اصطلاحاً قطره‌چکانی از سوی وزارتخانه به موزه‌ها است و ما باید به سمتی برویم که نیازهای مالی و مشکل موزه‌ها در سطح استان تأمین شود و بایستی استانداری از این به بعد در ردیف بودجه‌های استانی ردیف اختصاصی برای موزه‌ها که فرهنگی‌ترین نهاد یک جامعه هستند در نظر بگیرد.
ما این موضوع را در شورای گردشگری استان مطرح کردیم و برنامه اعتباری خود را همراه با مشکلات موزه‌ها در این شورا ارائه دادیم و همچنین برآورد مالی و برنامه‌ریزی موزه‌ها را به شورای برنامه‌ریزی استان اعلام کردیم و منتظر پاسخ هستیم تا ببینیم برای سال آینده ترتیب اثر داده می‌شود یا خیر.
به‌هرحال اقدامات از طرف واحد موزه‌های اداره‌کل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی استان انجام شده است و پیگیری‌ها نیز در حال انجام است.
مهم‌ترین مشکلات و نیازهای موزه‌های یزد چه چیزهایی است؟
با توجه به اینکه بسیاری از موزه‌ها در بنای تاریخی هستند، معمولاً نیاز حتی ماهیانه برای سرکشی دارند و از نظر عمرانی صددرصد نیاز به اعتبار دارند، از نظر تجهیزاتی نیز بسیاری از موزه‌های ما دچار کمبود هستند، چراکه دنیا اکنون وارد مباحث مدرن و دیجیتال شده است و متأسفانه به دلیل کمبود اعتبارات، موزه‌های استان در این زمینه حرفی برای گفتن ندارند.
استان یزد در زمینه دیجیتالی شدن و فناوری موزه‌ها، ظرفیت و دانش خوبی دارد و در خود شهر یزد افراد بسیار خلاقی هستند که می‌توانند با پیشرفته‌ترین مدل‌های روز موزه‌های استان را دیجیتال‌سازی کنند و آن‌ها را به سمت مدرن شدن پیش ببرند، اما به دلیل نبود بودجه و اعتبار نتوانستیم در این زمینه پیشرفت داشته باشیم.
تأسیسات موزه‌ها نیز از دیگر مشکلات این حوزه است، به‌گونه‌ای که در بسیاری از موزه‌های استان نبود سیستم سرمایشی و گرمایشی مناسب می‌تواند عامل گریزی برای بازدیدکننده‌ها باش و حتی بسیاری از موزه‌های خوب استان از نظر تأسیسات پایه‌ای نیز دچار کمبود و مشکل هستند.
بسیاری از ویترین‌های موزه‌ها نیز باید بروزرسانی اصلاح شود و اطلاعات اشیا نیز نیاز به بروزرسانی دارد و آن‌قدر این امر تکنولوژِی و مدرن‌سازی جایگاه خصوصی دارد که اگر موزه‌های استان از این امر عقب بیفتند، نمی‌تواند وارد چرخه جهانی شوند.
شعار امسال روز جهانی موزه‌ها چیست و چه اقدامی برای عملی کردن این شعار در یزد انجام خواهد شد؟
شعار سال گذشته روز جهانی موزه‌ها، قدرت موزه‌ها بود که سعی کردیم این قدرت را در جنبه‌های مختلف عملی کنیم و موفق بودیم و امسال شورای بین‌المللی موزه‌ها شعار روز جهانی را «موزه‌ها، پایداری و حال خوب» در نظر گرفته است و موزه‌های استان نیز به‌عنوان نهاد فرهنگی و جامعه‌ساز بایستی در این امر خوب و جهانی مستثنی نباشد، وارد عمل شود و پیشرو باشند و طرح‌ها، پیشنهادات و اقدامات عملی و اجرایی را برای پایداری هر چه بیشتر محیط‌زیست به کار ببندند.
موزه‌ها می‌توانند به‌عنوان جایگاهی برای خوب کردن حال مردم عرض‌اندام کنند و پیش‌قدم باشند و از ۲۸ اردیبهشت‌ماه امسال تا سال آینده این شعار را سرلوحه کار موزه‌های استان قرار می‌دهیم و تمام توان خود را برای عملیاتی کردن به کار می‌بندیم.
صحبت پایانی شما با دوستداران میراث گذشته چیست؟
از مردم دعوت می‌کنیم در روز ۲۸ اردیبهشت‌ماه به‌عنوان روز جهانی موزه‌ها و هفته میراث فرهنگی که تا ۳ خرداد ادامه دارد موزه‌ها را به‌عنوان مراجع میراث‌فرهنگی که حرف‌های بسیار برای مردم، کودکان و دانش‌آموزان دارد، فراموش نکنند و از این مجموعه‌های فرهنگی بازدید داشته باشند.
موزه‌های تخصصی بسیاری در شهر یزد وجود دارد که موزه‌های گران‌بهایی هستند و بازدید از هیچ‌کدام از آن‌ها را نمی‌توان از دست داد.
موزه دیرینه‌شناسی کامبرین از جمله آن‌هاست که انسان را به دنیای میلیون‌ها سال قبل می‌برد و وارد حظ عجیب و غریبی می‌کند، در موزه هفت‌گنج موقوفه میرزا محمد کاظمینی، هفت نوع گنج گران‌بها را می‌بینیم و در حالی که در بهترین جای شهر و چسبیده به آستان مقدس امامزاده جعفر یزد مردم از آن غافل شده‌اند.
موزه نور و روشنایی نیز در واقع یکی از استانداردترین موزه‌های کشور محسوب می‌شود و در کنار آن موزه خودروهای کلاسیک حس نوستالژی عجیبی به انسان می‌دهد.
در دو موزه اسناد و نسخ مهربان پولادی و موزه مارکار که زرتشتیان آن را پایه‌ریزی کردند جریان سازی جالبی در زمینه صلح و دوستی و هم‌نشینی مسلمانی و زرتشتی را می‌تواند دید.
موزه ایثار و شهادت اردکان یکی از موزه‌های عالی و درجه‌یک استان است، همچنین موزه زیلوی میبد که جهانی‌شدن شهر میبد به نام زیلو را این موزه را رقم‌زده است و داوران وقتی وارد موزه شدند، اذعان داشتند که این موضوع فصل‌الخطاب تمام داشته‌های این شهر است و به جای بازدید از شهر برای به ثبت رسیدن شهر میبد به نام زیلو کافی بود همان ابتدا از این موزه بازدید می‌کردند. در این موزه قدیمی‌ترین زیلوی دنیا مربوط به سده هشتم هجری قمری به چشم می‌خورد.
با همه این تفاسیر ما باید در حوزه تبلیغات به‌صورت گسترده وارد شویم و این بخش عظیمی است که به همیاری و همکاری مدیران شهری و مسئولان استان نیاز دارد، از شورای شهر، شهرداری و استانداری می‌خواهیم در زمینه تبلیغاتی، جامعه‌سازی و موضوعات شهروندی بیش‌ازپیش ما را همیاری کنند تا بتوانیم به آن هدفی که می‌خواهیم برسیم و با دیدن موزه‌ها حال خوب را به مردم هدیه دهیم.
انتهای پیام/
