کنترل سوسک های چوبخوار در بناهای تاریخی شهر یزد

بخش تحقیقات و کنترل عوامل بیولوژیک خسارتزا به بناهای تاریخی – پایگاه میراث فرهنگی و گردشگری شهر تاریخی یزد

بعد از موریانه ها،سوسک های چوبخوار بیشترین اهمیت را در میان حشرات مخرب چوبها در ساختمانها دارند و از آنجا یی که میزان خسارتی که سوسکهای چوبخوار بوجود می آورند به فاکتورهایی از قبیل نوع چوب(چوب سخت یا چوب نرم)،رطوبت چوب، شرایط محیطی محل هجوم سوسک بستگی دارد.

بخش تحقیقات و کنترل عوامل بیولوژیک خسارتزا به بناهای تاریخی در بازدیدهائی که از بناهای تاریخی مدرسه ضیائیه(زندان اسکندر)، مدرسه رکنیه(بقعه سید رکن الدین)،         بقعه گنبد هشت، خانه حسینیان و خانه جلال پور داشتند علائم خسارت سوسکهای چوبخوار را به میزان زیاد مشاهده نمودند و به دنبال آن به صورت Case studyدر مدرسه ضیائیه و در مرحله بعدی در تمام بناهای یاد شده فعالیت جمع آوری و کنترل صورت گرفت.

الف- مدرسه ضیائیه(زندان اسکندر):

مدرسه ضیائیه از آثار ضیاءالدین حسین پدر شرف الدین علی یزدی است که در سده هفتم هجری بنای آن شروع و در اوایل سده هشتم به اتمام رسیده است. سازه گنبد زیبا و بلند این بنا از خشت خام بوده که در سالهای اخیر نما سازی شده است. از خطوط کوفی داخل بنا اثر چندانی باقی نمانده است. شبستان مدرسه دارای محراب بوده و در اطراف صحن آن رواقهایی ساخته شده است. به دلیل قدمت و اهمیت بنای یاد شده، فعالیت جمع آوری و کنترل سوسکهای چوبخوار در این بنا انجام گردید.

با شکافتن چوبهای آلوده و یا قرار دادن آنها داخل تورهای ارگانزا و نصب تور بر روی چهارچوبهای آلوده تاکنون سه گونه سوسک از دو خانواده Bostrychidaeو Buprestidaeجمع آوری گردیده و توسط مؤسسه تحقیقات آفات و بیماریهای گیاهی شناسایی و نام علمی آنها تعیین گردید.

خانواده Bostrychidaeدو گونهXylopertha reflexicaudaوBostrychus capucinusو خانواده BuprestidaeگونهPseudocastalia aegyptiacaشناسایی گردید.

کنترل سوسکهای چوبخوار با استفاده از ترکیبات بورات و کلرپیریفوس

در عملیات محلول پاشی به منظور مقایسه اثر دو حشره کش، یکی از گروه ترکیبات بورات با نام اسید بوریک با غلظت ۵/۷ درصد که روی سیستم توازن آب حشره تأثیر می گذارد و دیگری از گروه ارگانو فسفره ها با نام کلرپیریفوس با غلظت ۲ درصد که روی سیستم عصبی حشره تأثیر گذار می باشد ابتدا پلانی از نقشه بنای مذکور تهیه و تمام دربهای آن شماره گذاری گردید.سپس تمام دربها محلول پاشی و سوراخهای خروجی با بتونه مسدود شدند.

              ۱-علائم خسارت سوسک چوبخوار در مدرسه ضیائیه             ۲-سمپاشی درهای مدرسه ضیائیه

کنترل سوسکهای چوبخوار این بنا تاکنون ۵۷۵۰۰۰۰ ریال هزینه داشته است.

ب-مدرسه رکنیه(بقعه سید رکن الدین)

یکی دیگر از بناهای دوره ایلخانی می باشد که بانی آن سید رکن الدین ابوالمکارم محمد قاضی حسینی یزدی (فرزند  قوام الدین محمد بن نظام) می باشد.

در این بنا عملیات جمع آوری منحصر به نصب تور بر روی یکی از چهارچوبها می باشد که در طی آن یک گونه سوسک از خانواده Dermestidaeبا نام Trogoderma versicolor       

جمع آوری گردیده است. همچنین عملیات کنترل توسط محلول کلرپیریفوس ۲ درصد انجام گردید.

کنترل سوسک های چوبخوار این بنا تا کنون ۱۰۰۰۰۰۰ ریال هزینه داشته است.

ج- بقعه گنبد هشت

این بنا توسط سید شرف الدین حسین پدر امیر معین الدین اشرف در سال ۷۲۶ هجری ساخته شده است.

کنترل سوسکهای چوبخوار این بنا از طریق محلول پاشی با ترکیبات بورات و کلرپیریفوس صورت گرفته است.

حفاظت این بنا در برابر سوسک های چوبخوار تا کنون ۷۰۰۰۰۰ ریال هزینه داشته است.

د- خانه جلال پور

خانه عبدالمجید جلال پور از جمله بناهای دوره قاجار می باشد.از آنجائی که در این ساختمان طرح مرمتی در حال اجرا بود، بنابراین به منظور حفاظت دربها و پیشگیری از خسارت سوسکهای چوبخوار تمام درب ها با ترکیبات بورات به غلظت ۵/۷ درصد محلول پاشی شدند.

این عملیات ۷۰۰۰۰۰ ریال هزینه داشته است

ذ- خانه حسینیان

این خانه یکی از قدیمی ترین خانه های موجود در یزد می باشد که به یکی از دو نام     "خانه طاق بلند ها" یا "خانه بزرگ" مشهور است.این بنا یکی از بناهای دوره ایلخانی می باشد.

عملیات جمع آوری سوسک های چوبخوار از طریق شکافتن چوبها صورت گرفت و در طی آن تعدادی لارو و یک گونه سوسک کامل از خانواده Bostrichidaeبا نام علمی Xylopertha reflexicaudaجمع آوری گردید.

                                   ۳-لاروهای جمع آوری شده در اثر شکافتن چوبهای خانه حسینیان