روستای تاریخی شواز شهرستان تفت استان یزد در یک نگاه
شهرستان تفت از جمله مناطقی است که روستاهای قدیمی و کهن استان یزد را در دل خود جای داده است، روستای کهن شواز از جمله قدیمی ترین روستاهای بجا مانده از ایران باستان در این شهرستان است که در جنوب شرقی استان یزد و در شهرستان خوش آب و هوای تفت واقع شده است.
به گزارش روابط عمومی اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان یزد، جای جای استان یزد حکایت از حضور مردان و زنان سخت کوشی دارد که حاصل تلاششان گوهرهای گرانبهایی را برای نسل امروز برجای گذاشته است، روستای تاریخی و زیبای شواز در کنار روستای عبدالله و در فاصله ۶۸ کیلومتری شهرستان تفت و ۹۵ کیلومتری یزد واقع شده که با داشتن آثار تاریخی بسیار ارزشمندی مانند سنگ نگاره هایی با قدمت بسیار و قبرستان تاریخی و اعجاب انگیز و مهمتر از همه قلعه کوهستانی عظیم و باشکوهی که با اقتدار تمام بر فراز صخره سنگی بنا شده به یک مکان دیدنی و جذاب و مورد توجه گردشگران تبدیل شده است به طوری که این روستای تاریخی همه ساله در ایام تعطیلات مورد استقبال گردشگران و طبیعت دوستان داخلی و خارجی زیادی قرار می گیرد.
شواز از آبادی‌های قدیمی یزد است که از پشت به کوه تکیه دارد و از روبه رو دید باز و بسیارزیبایی به دشت های وسیع دارد و علاوه بر طبیعت جذاب به جهت داشتن آثار تاریخی پیش از اسلام، بسیار حائز اهمیت است، قلعه محکم، بزرگ و مرتفع شواز و وجود قبرستان‌های قدیمی در این روستا ، دال بر کهنگی آبادی است؛ اما آنچه تاریخ، زیست در این منطقه را به گذشته‌ای دور متصل می‌کند، وجود سنگ‌نگاره‌هایی است که در یک مطالعه تطبیقی و در مقایسه با سنگ‌نگاره‌های کوه ارنان (با قدمت ۷ تا ۱۲هزار سال) مشابهتی را نشان می‌دهد.
موقعیت استقرار و شرایط توپوگرافی روستای شواز که مشابهت زیادی با روستای توران پشت شهر نیر شهرستان تفت دارد، وسعت زیاد کفه طاقستان را تحت تسلط خود دارد و کیفیتی اساطیری را به ذهن متبادر می‌سازد. این ویژگی باعث شده که بتواند خطر هجوم غارتگران و متجاوزین را که بیشتر از سمت کفه و منطقه فارس روستا را تهدید می‌کرده، خنثی و بدین وسیله دوری فاصله از مرکز و شهرهای بزرگ را جبران کند.
لازم به ذکر است: روستای شواز به دلیل قدیمی و تاریخی بودنش آثار طبیعی، معنوی و تاریخی با ارزشی را در خود جای داده که قلعه تاریخی آن در آذرماه ۱۳۹۵ با شماره ۳۱۶۲۳، سنگ نگاره‌های هس بخته این روستا در مرداد ماه ۱۳۸۲ با شماره ۹۲۶۷ و گورستان قدیمی آن در خرداد ماه ۱۳۸۲با شماره ۹۱۲۴ در فهرست آثار ملی کشور به ثبت رسیده است.
قلعه محکم و با عظمت شواز کهنترین قلعه یزد و مهمترین قلعه کوهستانی و نمونه ارزشمند معماری این منطقه محسوب می‌شود که پس گذشت سالیان درازی از عمر آن همچنان پا برجا و استوار در قلب این روستای زیبا خود نمایی می‌کند.
این قلعه که علاوه بر استفاده مسکونی، به عنوان دژی مستحکم در برابر مهاجمان نیز استفاده می شده است بر روی صخره ای سنگی از سنگ های سخت رسوبی به ارتفاع یکصد متر ساخته شده و بر تمام زمین های اطراف دید و تسلط کامل دارد و مساحت آن درحدود پنج هزار متر مربع است. مصالح بکار برده شده در ساخت این قلعه خشت، گل، سنگ، ملاط ها از جنس گل و گاه با کاه خرد شده و ریگ اندود و دیوارها از گل است . در ساخت بعضی قسمت های بنا مانند سقف یک اتاق آن از تیرهای چوبی مقاوم ازجنس چوب سنجد استفاده شده است. این قلعه به شیوه معماری ساسانی ساخته شده، سفال های خاکستری مکشوفه درون قلعه، سنگ نبشته ای که در بدنه سنگی یکی از دیوارهای داخلی قلعه کشف شده وهمچنین وجود قوس های موجود در اتاقها و راهروهای این دژ که متعلق به دوران پیش از اسلام است نشان ازعمر و قدمت بسیار این قلعه دارد . قلعه شواز همچون دیگر قلاع دارای برج هایی برای دیدبانی و حفاظت از قلعه است این برجها با خشت ساخته شده و برای افزایش استحکام و مقاومت با سنگ نماسازی شده است.
از زیبایی ها و ویژگیهای دیگر این بنا درب قلعه است که از سنگ یکپارچه رسوبی تهیه و نصب گردیده است علاوه بر این در داخل قلعه واحدهایی وجود دارد که بیشتر شبیه به مغازه میباشد که این مغازه ها در دل سنگ احداث شده که حکایت بر قدمت آن دارد.
قبرستان شواز نیز یکی از قبرستان های عجیب و تاریخی ایران است که دارای قبرهایی با سنگ های عمودی که هیچگونه مطلبی برروی آن ها نقش نشده و ارتفاع آنها از سطح زمین به نیم متر می رسد می باشد، قبرهای این قبرستان که تعدادشان به ۴۰ عدد می رسد به دوران قبل از اسلام بر می گردد، در واقع قدمت این قبرستان به خاطر داشتن سنگ های قدیمی به قرن ششم تا هشتم هجری می رسد.
گفتنی است: روستای تاریخی شواز یکی از روستاهای هدف گردشگری شهرستان تفت استان یزد است که جشنواره هایی در راستای معرفی آداب و رسوم، مراسم آئینی، اجرای موسیقی و نواهای محلی، معرفی صنایع دستی، پوشش سنتی، غذاهای محلی و معرفی ظرفیتها و استعدادهای فرهنگی و گردشگری این روستا همه ساله به همت بخشداری,دهیاری و شورای اسلامی روستای شواز برگزار می شود که جشنواره " شب باد تا شواز" یکی از این جشنواره های فرهنگی گردشگری می باشد که نمایشگاه صنایع دستی و غذاهای محلی، شبیه خوانی، چاووشی خوانی، شب شعر روستا، بوم گردی، رصد ستارگان و اجرای بازیهای سنتی و محلی از جمله برنامه های این جشنواره است.
