نوشتهها
فاطمه دانش یزدی
مسجد جامع فهرج، یکی از نوادر معماری گلین در ایران
روستای تاریخی فهرج در 22 کیلومتری جنوب شرقی یزد قرار دارد که جغرافیدانان مسلمان در قرن چهارم هجری از آن به نام "بهره" نامبردهاند که دارای مسجد جمعه بوده است. نخستین بار اصطخری در مسالک و ممالک (تألیف 340 هـ. ق) بدان اشاره دارد و پسازآن ابن حوقل (متوفی: 376 هـق) و ابن بلخی (تألیف 510 هـق) نیز تماماً مطالب اصطخری را نقل کردهاند، اما آنچه از مستندات و شواهد تاریخی برمیآید؛ عبور شاهراه تجاری و باستانی ری به کرمان یکی از مهمترین دلایل رونق منطقه بوده است. منابع تاریخ محلی گرچه از نبرد مسلمانان در زمان خلافت عمر در این قسمت بهتفصیل عنوان کردهاند و رنگ بوی اسلامی بدان دادهاند اما آنچه هویت آن را مبرهن ساخته، وجود مسجد جامع بینظیر با تک مناره آن است که از دور دست؛ چشم هر بیننده را به خود معطوف میسازد.
فاطمه دانش یزدی
«شَدّه، نمادی از فرهنگ عاشورایی»
نمادها، همانند آیینهای هستند که از ورای تاریخ، تصویر حوادثی را بر ما آشکار میسازد. این نمادها علاوه بر تاریخ مذهبی و دینی، مروری بر تاریخ اسلام نیز هستند. فرهنگ عاشورا نیز به این نمادها وابسته است، زیرا جدا از فرهنگ گذشته خویش نمیبیند، بلکه تبلور آن؛ حادثه را در وجود این عناصر بازمییابد.
یزد؛ شهری به وسعت تاریخ، به قدمت یک تمدن
یزد شهری است در دل ایران و بنا نهاده شده در فلات ایران که همواره تاریخ غیر از یکتاپرستی مردم آن، چیز دیگری به یاد ندارد.
پایابهای یزد، عناصر معماری وابسته به قنات
برای معرفی یزد همیشه کلام را با عطش کویر میآمیزند و از دریچه رؤیایی سراب به سراغ داغهای تشنگیاش میروند و اینکه سرزمینی است خشک و همدرد و هم ناله با بیابان و طوفان و پریشانی که شورهزارانش زلال چشمههای خروشان را میطلبند و موج ریگهای روانش طراوت دل انگیز دریا را.
سیدرکن الدین سازنده قنات وقف آباد یزد
سیدرکن الدین یکی از سادات عریضی یزد است که درقرن هشتم هجری قمری در یزد زندگی می کرد و دوستدار علم و فرهنگ بود و سمت قاضی القضات و نقابت سادات یزد، نائین و اصفهان را برعهده داشت. وی مشهورترین چهره علمی و مرجع حل وعقد بسیاری از مسایل مردم بود و با« خواجه رشید الدین فضل الله همدانی» ـ وزیر دربار ایلخانی ـ حشر و نشر داشت که این رفاقت منجر به ازدواج پسرش سید شمس الدین با دختر رشیدالدین فضل الله گردید و حمایت مادی و معنوی دربار ایلخانی را درپی داشت.
یخچالها، هنرِمعماری کویر
در استان یزد آثار و بناهای بسیاری وجود دارد که نظر پژوهشگران به آنان معطوف میشود. نظیر (مساجد، مدارس، آبانبارها، و حسینیهها) ولی بناهای یخچالهای قدیمی، غریبترین عناصری معماری هستند که با ایجاد یخچالهای برقی تقریباً به بوته فراموشی سپرده شدهاند.