مسجد جامع اهرستان       شماره ثبت ملّی  :    2442

موقعیت مکانی :

مسجد اهرستان درضلع شرقی بلوار شهید صدوقی، در محله اهرستان قرار گرفته است.

بانی

درمتون تاریخی یزد از آن با عنوان مسجد معین الدین یاد شده است .مسجد مذکور به دست مولانا معین الدین جلال حافظ- از فضلای زمان خود که نزد سلاطین آل مظفر عزیز و محبوب بود- درسال۷۸۹هـ . ق بنا شد.

منابع تاریخی

مولانا معین الدین جلال الدین یزدی، مسجد مذکور را عاری از هر گونه تکلف و تزئینات ساخت ، و هنوز بعضی ازقسمتهای مسجد باقی مانده است.                 

مسجد مذکور در سال۱۰۸۱ هجری قمری دستخوش ویرانی و خرابی گشت و میرزا محمد کاظم دادایی به مرمّت و بازسازی آن بنا همت گماشت.

اکنون این مسجد دارای گنبد بلند و صحن ایوان به همان شکل سابق ، ساده و بی پیرایه و فاقد هر گونه تزئینات و کاشیکاری است .

مشخصات

مسجد جامع کبیر اهرستان با پلان مربع شکل  متعّلق به سدۀ هشتم هجری است . این بنا دارای گرمخانه ، تابستانخانه ، ایوان ، گنبد ، صحن و حوضخانه می باشد . وضوخانه مسجد درگوشه ای ازضلع شرقی صحن با دوازده پله در محوّطه گودی حیاط واقع است . درب ورودی مسجد نیز در خیابان اصلی قرار دارد. در دو طرف شبستان و صحن مسجد(ضلع شرقی_ غربی) پلکانی جهت دسترسی به طبقهدوم تعبیه شده است . حدّ واسط گنبد و ایوان به صورت دو طبقه ساخته شده و طرفین ایوان غرفه هایی با پوششی درقد پای کم و دارای نیم طبقه است. هشتی ورودی مسجد در قسمت منتهی به خیابان آجر نما سازی شده و سقف آن با آجرهای نره لعابدار تزئین گردیده و کاملاً نوساز است . غرفه هایی نیز درضلع شمالی هشتی ورودی قرار دارد که آسیب دیده ، ولی صورت قدیمی خود را حفظ کرده است . بام گنبد و نمای ضلع شمالی مشرف به صحن مسجد با آجرفرش شده است

بطور کلی می‌توان گفت اگر چه در دهه‌های اخیر الحاقاتی بربنا صورت گرفته است اما چون جزئی از بنا محسوب می‌شود حائز اهمیت می‌باشد. که از آن جمله می‌توان به نماسازی و پوشش آجری سقف هشتی ورودی مجد اشاره نمود، که بسیار هنرمندانه طراحی گردیده است و از لحاظ تلفیق رنگ و نقوش در نوع خود بی‌نظیر می‌باشد.   

کتیبه های تاریخی

این مسجد باعنایت به مندرجات متون تاریخی قدیمی یزد فاقد هرگونه کتیبه تاریخی است .