محله فهادان
موقعیت:
محله فهادان قدیمی ترین محله شهریزد می باشد که درمجاورت محلات بازارنو، شاه ابوالقاسم ، و کوشکنو قراردارد و ازجانب شمال به بخش شمالی خیابان فهادان ، از جنوب به محلات بازارنو و وقت الساعت ، از غرب به محلات شاه ابوالقاسم و کوشکنو و از شرق به خیابان امام خمینی محدود میشود.
موقعیت:
محله فهادان قدیمی ترین محله شهریزد می باشد که درمجاورت محلات بازارنو، شاه ابوالقاسم ، و کوشکنو قراردارد و ازجانب شمال به بخش شمالی خیابان فهادان ، از جنوب به محلات بازارنو و وقت الساعت ، از غرب به محلات شاه ابوالقاسم و کوشکنو و از شرق به خیابان امام خمینی محدود میشود.
وجه تسمیه :
درخصوص وجه تسمیه این محله گویند ازقدیم الایام ، محله مذکور محل سکونت اعیان وبزرگان وسرشناسان شهر بوده است وفهادان که برگرفته از کلمه فهد می باشد درلغت به معنای دانایان وسر شناسان می باشد .گفتنی است این محله به یوزداران هم لقب یافته است چون سلطان قطب الدین ابن عزالدین لنگر که از اتابکان یزد بوده (قرن هشتم) وبه نگهداری یوز علاقه وافر داشته این محله هم بدین نام لقب یافته .
سیر تحول :
یکی از قدیمی ترین و اصیل ترین محلات یزد محله فهادان است . در کتب تاریخی یزد نام محله مذکور به هر دو صورت محله فهادان و کوچه فهادان آمده است .
در تاریخ شهدای یزد نام آنجا به صورت محله یوزداران و محله فهادان ذکر کرده است . هنوز برج و باروهای عهد کاکویه که درسال ۴۳۲ هـ ق احداث گردیده است در این محله واقع است . قدیمی ترین اطلاعات مربوط به حصار یزد که موجود است آن است که چهار تن از روسای نظامی امی علاءا لدوله کالنجار سال ۴۳۲ هـ ق حصار اطراف شهر را احداث کردند. با توجه به مطالب مورخان محلی یزد ، شکل گیری محله فهادان به عهدکاکویه دراوایل قرن پنجم هجری مربوط می باشد .
عناصر شاخص تاریخی :
عناصر تاریخی این محله عبارتند از :
1- بقعه شیخ احمد فهادان 2- مسجد ملا زینل 3- خانه لاریها
4- خانه تهرانی 5- حمام ابو المعالی 6- مسجد چهل محراب
7- خانه ملک زاده 8- خانه محمودی 9 – مهد قرآن
10- بقعه دوازده امام 11 – حسینیه فهادان 12 – خانه کاشفی
13- خانه محمد حسین فرجامی 14- خانه نواب وکیل 15- مدرسه ضیائیه (زندان
اسکندر)
16- مسجد فهادان 17- خانه میرزاده 18- خانه عرب زاده
19- مسجد قدمگاه 20- آب انبار فهادان 21- خانه رأس الحسینی
22- امامزاده سیدتاج الدین (سید پنهان) 23-مسجد زین الدین آقا 24- مسجد صاحب الزمان
25- مسجد سقا 26- مسجدحاجی آخوند عرب عجم
اطلاعات منابع مدون :
در کتب واسناد محلی بصورت یوزداران آمده است . درتداول عامه و دراسناد تاریخی گاهی مواقع بصورت فهادان نیز ذکر شده است . آنچه که بر اهمیت این محله می افزاید موقعیت قرارگیری آن در داخل حصار و باروی اولیه شهر و وجود قدیمیترین اثر معماری بجای مانده دریزد که به نام بقعه دوازده امام شهرت دارد است درمتون تاریخی یزد نام محله مذکور به هر دو صورت «محله فهادان »و«کوچه فهادان »یاد شده است . نویسنده تاریخ یزد آورده است :که مدرسه ضیا ئیه درکوچه فهادان که مقابر اولیاست واقع است و بانی آن خواجه ضیاءالدین محمد بود ودرجای دیگر ذکر شده است : «شیخ احمداسفنجردی مشهور به شیخ احمد فهادان به همراه برادرش محمد به علت ظلم وستم حکام از موطن خود اسفنجرد ( اسفنجرد آبادی بوده نزدیک عزآباد و مجومرد) هجرت کرده و مشغول پیشه شورمالی ( آهار زدن پارچه شعربافی با وسایل دستی)
در محله فهادان گردیدند . این دو از عرفا ،و مورد احترام بسیار مردم بوده اند که شیخ احمد در سال ۷۲۷ هجری و برادرش در ۷۳۵ هجری فوت نمودند و هر دو در زیر گنبدخانه ای دفن شدند که امروزه به نام بقعه شیخ احمد شهرت دارد وبسیاری بزرگان دین نیز دراین مزارند : مثل مولانا محمد واعظ و پسر او مولانا کمالالدین که از فضلای عصر بود.
درجامع مفیدی نقل شده است : «در چله زمستان ملکه عطاخان با ترکان خاتون به دیدن شیخ المشایخ شیخ فخرالدین احمد اسفنجردی که درکوچه فهادان درزاویه ای معتکف بود رفتند . شیخ از آنجا که رسوم وعادت اهل الله است سر در خرقه کشید بعد ازساعتی سر بر آورد ویک دسته نرگس تازه درکف گرفته پیش ملکه عطا خان داشت …» مؤلف تاریخ شهدای یزد نام این محله را بصورت «محله یوزدران »و«محله فهادان »ذکر کرده است.
