موقعیت :

محله باغ گندم از جهات شمال به محلات سرچم و شیخداد ، از جنوب به محله لرد کیوان ، از شرق به محله شاه ابو القاسم ، واز غرب به محله ابو المعالی محدود می شود . وبخش عمده آن در ضلع غربی خیابان سید گلسرخ قرار گرفته است .

وجه تسمیه :                               

در قرون گذشته در این محله باغات پهناور گندم وجود داشت که باگذشت ایام آن باغات پهناورگندم از بین رفته وجای آنرا محله ای تحت عنوان محله باغ گندم گرفت که در مجاورت محله ابوالمعالی وشیخداد واقع شده است .

سیر تحول :

با در نظر گرفتن محدوده جغرافیایی محله مذکور و مجاورت با محله شیخداد احتمالا شکل گیری آن به اواخر قرن هفتم برمیگردد .

عناصر شاخص تاریخی :

آثار تاریخی این محله عبارتند از :

۱- حسینیه باغ گندم

۲- آب انبار باغ گندم

۳- مسجد باغ گندم

اطلاعات منابع مدون :

یکی از محلات کهن یزد باغ گندم است که درحال حاضر در طرف غرب خیابان سید گلسرخ وچسبیده به محله شیخداد قرار دارد .در کتاب یادگارهای یزد بارها یاد آن زیر نامهای :  باغ گندم ، محله باغ گندم ،کوچه باغ گندم وآب انبار باغ گندم آمده.ایرج افشار در بخش باغها می نویسد :

مطالعه تواریخ قدیم یزد نشان می دهد که باغهای مهم وبزرگ وزیبا از قدیمی ترین ایام درآنجا ساخته می شده وذکر بسیاری ازآنها در آن کتب موجود است .از جمله در تاریخ یزد از سی باغ نام رفته است ولی افسوس که اثری ازهیچ کدام از آنها اکنون بر جای نیست .از نام باغهای کهن فقط سه نام ،به صورت نام سه محله از شهر باقی مانده :یکی باغ صندل ودیگری باغ گندم وسوم پشت باغ آباد (که اکنون اختصاراً پشت باغ گویند.»

مؤلف جامع مفیدی در ذیل معرفی شعرای قرن یازدهم هجری از ملا محمدکاظم نام می برد که رباعی می سرائیده و ساکن محله باغ گندم بوده است.

ومی نویسد در محله باغ گندم دو آب انبار هست : یکی از آن دو کتیبه ای معرق به طول۲۰/ ۳ متر دارد ودو لچکی کاشی معرق هم بالای سردر آن هست متن کتیبه سه بیت شعر وماده تاریخ [۹۷۱ه.ق] به خط نستعلیق خوش است بدین صورت :

زهی زایر کعبه آن قطب عالم                                       

 کند روزیش در جهان حج اکبر

  به نذر امام رضا این بنا کرد                                            

که یا به خلاص ز گرمای محشر

     دلیلی جوخضراز توتاریخ برسد                                   

                         بگو : روزی او بود آب کوثر »

برسر در ورودی مسجد باغ گندم و نیز بالای محراب آن دو شبکه از کاشیهای آبی رنگ قرن نهم هجری نسب می باشد . در بیرون مسجد نیز سه لوحه سنگ قبروجود دارد که متعلق به قرن هشتم و یازدهم می باشد بدین شرح :
۱- لوح گچی صلیب مانند به اندازه ۴۳ × 69 که قسمت باریک شده آن ۲۶ سانتی متر است با کتیبه ای به خط نسخ و کوفی .

متن حاشیه به خط نسخ : « هذا قبر مولانا و صاحب امعظم المرحوم المغفور السعید الحافظ و القراء والزاهد والعابد زین الحاج والحرمین حاجی زین الدین علی بن معز الحاج والحرمین نجم الدین محمود بن شیخ زاهد زین الدین علی شاه بنده الیزدی فی تاریخ ثامن عشر رمضان سنته اثنین و ثمان و سبعانه » ( 782 ه ق )

۲- لوحه کاشی به اندازه ۳۶  /  28  سانتی متر به خط نستعلیق مربوط قبر ابوالحسن متوفی ۱۰۴۴  هجری قمری

۳- لوحه کاشی قبر مورخ ۱۰۸۳ هجری قمری ، وبه خط نستعلیق که میرزاجان از خطاطان معروف عصر صفوی است .

گفتنی است متن کتیبه ها بطورکامل در کتاب یادگارهای یزد ( ایرج افشار، ج۲ ،ص ۲۳۹ )آورده شده است .