بررسی هنر و معماری مجموعه تاریخی رکنیه یزد

به‌گزارش روابط‌عمومی اداره‌کل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی استان یزد، مجید علومی با اعلام این خبر گفت: این نشست ۲۸ آذرماه با حضور مدیرکل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی استان یزد، جمعی از علاقه‌مندان به میراث‌فرهنگی، پژوهشگران این حوزه، اساتید دانشگاه در محل کتابخانه وزیر یزد و به همت پایگاه میراث جهانی شهر تاریخی یزد برگزار شد.

در این نشست ابتدا فاطمه دانش یزدی پژوهشگر حوزه میراث فرهنگی به نقش و تأثیر سید رکن‌الدین در نظام شهری یزد پرداخت و گفت: سید رکن‌الدین محمد قاضی یکی از سادات عریضی یزد است که در قرن ۷ و ۸ ه.ق در یزد زندگی می‌کرد. از زمان تولد او منبعی در دسترس نیست. او در سال ۷۳۲ ه.ق در فضای گنبد خانه مدرسه خودش دفن می‌شود. در زمان یوسف شاه اتابکان، سید رکن‌الدین مجموعه رکنیه خودش را می‌سازد.

دانش یزدی افزود: مجموعه رکنیه در اصل یک مرکز و نهاد آموزشی است که علاوه بر مدرسه در کنار آن مجموعه دارالشفا، بیت الادویه، حمام، رصدخانه و مجموعه‌های دیگر در برداشته است.

او عنوان کرد: سید رکن‌الدین برای حفظ و بقای مجموعه رکنیه که به ام البقا معروف بوده است یکی سری از موقوفات را انجام می‌دهد از باغات، دکان‌ها و مجموعه‌های مختلف را برای وقف انتخاب می‌کند. آنچه در این مجموعه رکنیه اهمیت دارد نگاه اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی است که او نسبت به این مجموعه داشته است.

به گفته دانش یزدی وقتی درباره خانقاه در جامع الخیرات صحبت می‌شود علاوه بر بحث عبادی که داشته به بحث اسکان مسافران نیز اشاره‌شده و اینکه مسافران سه روز به صورت رایگان در این مسجد و خانقاه اقامت داشته‌اند.

در جامع الخیرات اشاره می‌شود هر بیماری که به دارالشفا مراجعه می‌کند سه روز به صورت رایگان استراحت و تمامی هزینه‌ها برای بیمار استفاده شود.

در ادامه سخنرانی یاسر حمزوی عضو هیئت‌علمی و دانشیار پژوهشکده بناها و بافت‌های تاریخی، پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری به بحث مداخلات مرمتی آرایه‌های معماری بقعه سید رکن‌الدین پرداخت.

حمزوی در خصوص طبقه‌بندی و شناخت آرایه‌های معماری بقعه سید رکن‌الدین، روند مداخلات حفاظتی و مرمتی از سال ۱۳۱۴ خورشیدی تاکنون، دانش پیش از مداخله مرمتی و نوع و میزان آسیب‌های وارده به آرایه‌های معماری توضیحاتی ارائه داد.

او در ادامه در خصوص روند مداخلات مرمتی آرایه‌های معماری سقف گنبد و دیوارهای سیدرکن الدین صحبت کرد.

سپس میثم صادقی دکترای کتیبه‌های ایران اسلامی، سخنانی تحت عنوان کتیبه‌های رکنیه بازنمودی از اندیشه بانی را ارائه داد.

او ابتدا با توجه به منابع ادبی و تاریخی به اهمیت و جایگاه کتیبه در فرهنگ ایرانی و اسلامی اشاره کرد و افزود: گزارش‌های تاریخی حاکی از آن است که انتخاب مضمون کتیبه‌ها هدفمند صورت می‌گرفته و در پس انتخاب هر مضمون، فکر و اندیشه‌ای نهفته بوده است و ازاین‌رو نباید صرفاً به کتیبه‌ها به عنوان اشیاء هنری و زیبا نگریسته شود. بلکه درک معنای کتیبه‌ها و عبارت نوشته‌شده بر آن‌ها نیز دارای اهمیت بسیاری است

صادقی بعد از بیان این مقدمه به کتیبه‌های مدرسه رکنیه و شمسیه پرداخت و بر اساس آن‌ها پنج مؤلفه را از شاخصه‌های اصلی تفکر سید رکن‌الدین و سید شمس‌الدین برشمرد.

چنان‌که صادقی بیان کرد، کتیبه‌های مدرسه شمسیه و رکنیه نشان‌دهنده دل‌بستگی سید رکن‌الدین و سید شمس‌الدین به تشیع و علاقه به خاندان اهل‌بیت (ع) است. همچنین کتیبه‌های این دو مدرسه نشان می‌دهد که برای سید رکن‌الدین و سید شمس‌الدین پرهیز از اختلافات مذهبی از درجه اهمیت برخوردار بوده و آن‌ها به جمع‌گرایی میان آحاد جامعه نظر داشته‌اند.

او افزود: «تأکید بر شادی»، «اهمیت دادن به ایران و مفهوم ایران‌شهری» و نیز «باورها و اندیشه‌های عرفانی» از دیگر شاخصه‌های فکری سید رکن‌الدین و سید شمس‌الدین است که در کتیبه‌های این دو مجموعه می‌توان بازنمودی از آن‌ها را سراغ گرفت.

در ادامه مجید علومی سرپرست پایگاه میراث جهانی شهر تاریخی یزد در سخنرانی خود سیر و روند فعالیت‌ها، پژوهش‌ها و تحقیق‌های انجام‌شده روی بنای رکنیه و آرایه‌های آن از سال ۱۳۸۲ تاکنون را برشمرد. اولین تحقیق تحت عنوان پایان‌نامه کارشناسی الهه خاکباز الوندیان با عنوان معرفی تکنیک ساخت گچبری‌های منحصربه‌فرد بقعه سید رکن‌الدین یزد در سال ۱۳۸۲ بود که راهگشای بسیاری دیگر از یافته‌های جدید در حوزه گچ‌بری شد. لیزر اسکن بنا در سال ۱۳۸۳ توسط تیم حرفه‌ای مهندس دیلمی از دیگر اتفاقات مهم عنوان شد.

علومی از ارائه‌ طرح مرمت آرایه‌های مدرسه رکنیه در کمیته فنی حفظ و احیا سازمان در سال ۱۳۸۷ به عنوان اولین طرح مرمت آرایه‌ها در کشور، به عنوان امری مهم و ارزشمند یاد کرد و افزود: بعد از تصویب طرح، پروژه حفاظت و مرمت آرایه‌های تزئینی بنا توسط دکتر یاسر حمزوی آغاز و تاکنون ادامه دارد و از پس این پروژه تاکنون بیش از ده‌ها مقاله علمی و تخصصی در ایران و خارج از کشور ارائه‌ شده است.

در پایان این نشست سید محمد رستگاری مدیرکل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی استان یزد ضمن تقدیر و تشکر از برگزارکنندگان این نشست، برگزاری این‌گونه برنامه‌ها را اقدامی بسیار خوب و مؤثر عنوان و اظهار امیدواری کرد: در آینده مردمی‌سازی مجموعه میراث‌فرهنگی را پررنگ‌تر شاهد باشیم.

رستگاری افزود: انعکاس مباحث پژوهشی و تخصصی تاریخی از طریق رسانه‌ها برای مردم یزد، موجب آگاهی آن‌ها نسبت به پیشینه پرافتخارشان و تلاش درزمینه مراقبت بهتر از این پیشینه و میراث‌فرهنگی ارزشمند این سرزمین کهن خواهد شد.

او با اشاره به لزوم برگزاری بیشتر این‌گونه نشست‌ها، از مجموعه میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی به عنوان محلی با وسعت کار زیاد درزمینه پژوهش نام برد.

انتهای پیام/